بهروزنامه — شماره ۲۰
نبرد برای مرگ و زندگی اینستاگرام؛ و یه یادگاری دیگه
سلام، خوبید؟
دوباره بعد از یکم تعطیلی، من برگشتم؛ با یه روز هم تاخیر! بخش تحلیلی رو بخونید، متوجه میشید که من در شرف فرستادن بهروزنامه بودم که یه خبر جدید اومد و من مجبور شدم این رو به تعویق بندازم. ولی جالب شد.
به شماره ۲۰ رسیدیم… نظرتون راجع به یه NFT یادگاری دیگه چیه؟ اگه تازه عضو بهروزنامه شدید و نمیدونید قضیه‌اش چیه، اینجا راجع بهش بخونید:
بعد برای گرفتن این یادگاری، بهم تو توییتر یا اینستاگرام یه دایرکت به من بدید و ایمیلی باهاش عضو بهروزنامه هستید رو بفرستید، من براتون لینک مینت کردن این POAP رو میفرستم.
به هر حال، مرسی که هستید و بهروزنامه میخونید و با دوستان‌تون به اشتراک میذاریدش.
راستی، این رشته استوری (هایلایت) اینستاگرامم راجع به DALL·E رو هم ببینید.
نظری، انتقادی، پیشنهادی چیزی هم داشتید یا کامنت بذارید، یا همین ایمیل رو ریپلای کنید؛ یا اینجاها میتونید پیدام کنید:
اینستاگرام | توییتر | کلاب‌هاوس | ریکام
احتمال ایجاد دسترسی به اینترنت ماهواره‌ای استارلینک برای گوشی‌های آیفون و اندرویدی
اسپیس ایکس داره روی گرفتن جواز برای اضافه کردن فرکانس ۲ گیگاهرتز به ماهواره‌های استارلینک کار میکنه که این باعث میشه سیگنال‌های این ماهواره‌ها با گوشی‌های موبایل قابل دسترسی باشه. استارلیک در حال حاضر بیش از ۲۵۰۰ ماهواره و تقریبا نیم میلیون مشترک داره (منبع)
سفارت سولانا در نیویورک
سولانا قراره یه فروشگاه فیزیکی در نیویورک، به اسم «سولانا اسپیسز» افتتاح کنه توش به مشتری‌ها راجع به وب۳ و بلاکچین و سولانا آموزش داده بشه، براشون کیف پول آماده کنن، بهشون تراکنش‌ها روی بلاکچین رو نشون بدن و اینجور چیزا… یه جورایی مثل «سفارت سولانا» در دنیای واقعی … (منبع)
کارمند جدید اپل: لویجی تارابورلی، مدیر سابق بخش طراحی شاسی و دینامیک خودرو لامبورگینی (منبع)
گوگل تغییر از رده خارج کردن کوکی‌ها رو بازهم به تعویق انداخت (منبع)
کاهش درآمد متا (فیسبوک) در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۲ نسبت به مدت مشابه سال قبل؛ برای اولین بار در یک دهه (منبع)
اینستاگرام: نبرد برای مرگ یا زندگی
تقریبا ۲ سال پیش، اینستاگرام قابلیت (یا در واقع فرمت) ریلز (Reels) برای ویدیوها رو معرفی کرد. ریلز یه تلاش (یه کپی) از محصول یک کمپانی دیگه (تیک‌تاک یا TikTok از کمپانی ByteDance) بود که با رشد عجیب و غریبش، فیسبوک رو حسابی ترسونده بود.
قرنطینه‌ها، جذابیت فرمت ویدیوهای کوتاه و الگوریتم هوشمند تیک‌تاک، دست به دست هم داده بودن تا تیک‌تاک بین نوجوانان و جوانان به یه اپلیکیشن پرطرفدار تبدیل بشه و فیسبوک احساس میکرد داره کاربرها و توجه اون‌ها رو از دست میده.
دو سال پیش، سوال اصلی این بود که آیا ریلز اصلا ایده خوب و مناسبی برای اینستاگرام هست یا نه؟ الان، سوال اینه که آیا جایگزین کردن فید اینستاگرام با یک طراحی تمام صفحه (full screen) و شدیدا شبیه تیک‌تاک و تمرکز روی این فرمت کار درستی هست یا نه؟
داده‌های فیسبوک نشون میدن که کاربران علاقه شدیدی به ویدیوهای کوتاه و جالب (ریلز) دارن و بیشتر وقتشون رو صرف دیدن اون‌ها میکنن تا عکس‌های اینستاگرام؛ اما از طرف دیگه، انگار کل اینترنت بسیج شده تا به متا و اینستاگرام بفهمونه که «بذارین اینستاگرام، اینستاگرام بمونه!» و «ما میخوایم عکس و فیلم‌های دوستامون رو ببینیم، نه پیشنهادهای شما رو!»
این قضیه برای مارک زاکربرگ و آدام ماسری شرایط سختیه (حالا میگم چرا)، ولی نکته اینجاست، آخرین باری که فیسبوک اومد یه قابلیت (یا فرمت) رو از یه اپ دیگه کپی کرد، نتیجه شدیدا خوب بود! (کپی کردن فرمت استوری از اسنپ‌چت)
تو بخش تحلیلی امروز، میخوام سعی کنم و این سوال‌ها رو جواب بدم:
اصلا ریلز تا الان جواب داده؟
چرا جواب داده یا چرا جواب نداده؟
چرا اینستاگرام اینقدر داری روی ریلز تمرکز میکنه و اون رو به خورد کاربراش میده؟
آیا ممکنه از این کارش پیشمون بشه؟
یا اینکه این یه استراتژی نابغه‌طور دیگه از زاک و دوستانشه؟
آیا ریلز تا الان جواب داده یا نه؟
هم آره، هم نه. ریلز الان تقریبا دو ساله که لانچ شده و با توجه به داده‌هایی که من دیدم، میشه گفت موفقیتش، نصف استوری‌ها بوده. سال ۲۰۱۸، وقتی فرمت استوری تقریبا همسن الان ریلز بود، وقتی از کوین سیستروم راجع به اهمیت استوری‌ها و نسبت وقتی که کاربران روی اون‌ها میگذرونن سوال شده، عدد دقیق نگفت، ولی گفت «تقریبا به اندازه فید اصلی مهم هستن.» فرض رو بر این میذاریم که حدود ۴۰-۵۰ درصد زمان کاربران در اپ، روی استوری‌ها میگذشته.
اما ریلز در حال حاضر، تقریبا ۲۰ درصد وقت کاربران روی اپ رو میگیره (منبع)، با اینکه اینستاگرام خیلی بیشتر داره روی اون تمرکز میکنه و اون رو به زور به خورد کاربراش میده. برای استوری‌ها، [تقریبا] تنها کاری که کردن این بود که یه نوار بالای فید اضافه کردن و تمام. اما برای ریلز، اون‌ها رو لابه‌لای پست‌های فید و اکسپلور و هر گوشه و کناری که میتونن به کاربرها نشون میدن. من فکر میکنم اگر ریلز رو هم یه نوار اون بالا براش درست میکردن، این ۲۰ درصد به یه چیزی تو مایه‌های ۱۰ درصد کاهش پیدا میکرد.
البته اشتباه نشه، ۲۰ درصد زمان کاربران روی شبکه‌ای به بزرگی اینستاگرام اصلا چیز کمی نیست. من خیلی‌ها رو میشناسم (تو سن‌های بالاتر) که عاشق ریلز هستن و تقریبا تنها محتوایی هستش که توی اینستاگرام مصرف میکنن؛ تقریبا هم به همون دلیلی که تیک‌تاک خیلی محبوب شد: محتواش باحاله! (واسه اونایی هم که تیک‌تاک استفاده نکردن، مثل همون ریلزه… چیز زیادی رو از دست ندادید! فقط اپ اضافه دانلود نکردید.)
خلاصه که ریلز نه خیلی ترکونده، نه خیلی بیخود بوده!
چرا ریلز نه خیلی عالی بوده، نه خیلی بد؟
البته جواب این سوال به نظرم خیلی میتونه پیچیده باشه، اما به نظرم چندتا دلیل اصلی وجود داره اینجا:
اول اینکه ریلز فقط یه فرمت دیگه برای همون محتوای معمولی که مردم تو اینستاگرام پست میکنن نیست. برعکس استوری‌ها که شبیه همون چیزی بود که کاربرها قبلا از اون هم پست میکردن: عکس و فیلم، عموما از دوستان و [تقریبا] آشنایان. اما ریلز (یا تیک‌تاک) توسط اشخاص رندوم و برای مخاطب رندوم تولید میشن. اصلا کل ماجرا اینکه که هر کسی ممکنه اون‌ها رو ببینه، پس باید جالب و جذاب و هیجان انگیز باشه، حتی اگه کسی که داره میبینه هیچ ایده‌ای راجع به این که کی تولیدش کرده نداشته باشه. جذابیت مهمه؛ آشنایی در درجه دوم اهمیته.
دلیل اینکه ریلز و تیک‌تاک اینجوری کار میکنن، بیشتر به ساختار شبکه ربط داره تا به فرمت محتوا. با اینجور ویدیوها، هدف فید (یا صفحه For You رو تیک‌تاک) اینه که به شما محتوای جذاب نشون بده، از هرکی که بود. این تصمیم به که تمرکز روی محتوا باشه نه روی شبکه دوستان، یکی از دلایل مهمی بود که باعث شد الگوریتم تیک‌تاک خیلی خیلی کارش رو به خوبی انجام بده؛ کلی هم محتوای جالب دم دستش بود… نشون میده، رفتار بیننده رو تحلیل میکرد، بعد رو انتخاب میکرد و نشون میداد… و به همین شکل.
یه نکته دیگه ماجرا در رابطه با فرمت هم اینجا بود که آهنگ‌ها و صداها قابل استفاده دوباره بودن… یعنی صدای آشنا و تصویر و فرد ناآشنا… یه جورایی اینا هم رو بالانس میکردن و باعث میشدن تجربه خوبی برای کاربر رقم بخوره. برای همین بود که ترندها و رقص‌ها و میم‌های زیادی روی تیک‌تاک شکل گرفت: سواری گرفتن از یه مقدار آشنایی و یه مقدار سورپرایز…
اما شبکه اینستاگرام یه ساختار دیگه و کاملا متفاوت داره و محتوایی که کاربران اون به اشتراک میذارن، تا حد زیادی، نتیجه اون ساختاره. بجای دیدن کلی ویدیو از اشخاص غریبه و رندوم، شما بیشتر عکس و فیلم (در فرمت‌های مختلف) از دوستان و آشنایان و نیمه آشنایان میبینید. این باعث میشه که شما کمتر بر اساس موزیک و میم و ترندها محتوا ببینید.
به نظر من، این یکی از دلایل غر زدن کاربرهای اینستاگرام و علاقه‌شون به «اینستاگرام قدیمه.» این اولویت دادن اینستاگرام به «محتوای جالب از آدم‌های رندوم» باعث میشه به اشتراک گذاشتن و مصرف محتوای آشنای اینستاگرام برای کاربرها سخت‌تر بشه و کاربرها اینو دوست ندارن، چون فرض و عادتشون به آشنایی با محتوا و تولیدکننده‌اش بوده. و البته اینکه اون آشنایی هم از جذابیت‌های محتوا بوده.
برای همین هم اینستاگرام کار سختی برای کپی کردن تیک‌تاک داشت، نسبت به سادگی کپی کردن فرمت استوری از اسنپ‌چت. اسنپ‌چت یه فرمت جدید ابداع کرده بود که در همون ساختار شبکه‌اش (و البته شبکه اینستاگرام) میگنجید. اما برای تیک‌تاک، نداشتن شبکه و ساختار از پیش آماده، یه فرصت بود که ازش استفاده کرد، نه یه ریسک که برعکس برای اینستاگرام صادق بود.
اما علاوه بر این قضیه ساختار شبکه، یه دلیل دیگه موفقیت استوری‌ها نسبت به ریلز این بود که تیک‌تاک خیلی شبکه بزرگتریه نسبت به چیزی که اسنپ‌چت بود و هست. برای همین آوردن تولیدکننده‌های محتوای ریلز گونه از تیک‌تاک به اینستاگرام سخت‌تر از چیزیه که برای استوری بود. البته خیلی‌ها (جوون‌ترها بیشتر) هنوز به استوری و اسنپ‌چت وفادارن چون با اون بزرگ شدن، اما چون سرعت رشد اسنپ‌چت نسبت به تیک‌تاک خیلی کمتر بود، خیلی درگیری با اسنپ‌چت کار سختی نبود.
(این تو گل گیر کردن توییتر و اسنپ‌چت هم خودش داستانیه‌ها!)
حالا که دو تا دلیل اینکه چرا ریلز خیلی موفق نبوده رو بررسی کردیم، جا داره اینم بگم که ۲۰ درصد زمان صرف شده تو یه اپ که صدها میلیون کاربر داره، عدد کمی نیست، در واقع خیلی هم زیاده… توجه به این موضوع این سوال رو ایجاد میکنه که، پس چرا کلا ریلز شکست نخورده و حذف نشده؟
به نظر من، این نشون میده که این شبکه‌های بزرگ و قدرتمنده، خیلی صفر و یک یا سیاه و سفید نیستن. درواقع خیلی‌ها اینستاگرام رو باز میکنن که سرگرم بشن، و ریلز هم این رو براشون فراهم میکنه. حتی فکر میکنم کسانی هستن که فقط و فقط ریلز میببن تو اینستاگرام چون دوست و آشنا و شبکه فعالی اونجا ندارن و علاقه‌ای به سلبرتی و اینفلوئنسر و میم و اینا ندارن… بین این همه کاربر اینستاگرام، قطعا ریلز هم طرفدارهای خودش رو داره.
حالا تا اینجا به این نتیجه رسیدیم که موفقیت ریلز تا الان تقریبا نصف استوری‌ها بوده و یه سری طرفدار و نکته مثبت داره و یه سری مخالف و نکته منفی.
حالا مهمه که ببینیم دلیل اینکه زاکربرگ و ماسری اینقدر دارن روی این فرمت تمرکز میکنن چیه؟
چرا اینستاگرام اینقدر داری روی ریلز تمرکز میکنه و اون رو به خورد کاربراش میده؟
زاکربرگ وقتی درآمد‌های متا رو برای سه ماهه اول ۲۰۲۲ اعلام میکرد، به یه نکته جالب اشاره کرد:
از وقتی که من فیسبوک رو راه انداختم، ۱۸ سال پیش، ما تغییرات زیادی در نوع رسانه‌های مصرفی توسط کاربران رو دیدیم. ما به عنوان یک وب سایت که بیشترش متن بود شروع کردیم. بعد مردم تلفن‌های دوربین‌دار گرفتن و فرمت اصلی شد عکس. در چند سال اخیر، با بالارفتن سرعت شبکه‌های موبایل، ویدیو به فرمت اصلی تجربه کردن محتوای آنلاین تبدیل شده.
با این دید، باید به زاکربرگ حق داد که حسابی از تیک‌تاک بترسه و اون رو یه تهدید بدونه. فیسبوک بارها سعی کرده خودش رو به یه شبکه ویدیویی تبدیل کنه، اما اونقدر موفق نبوده: تمرکز روی ویدیو توی فید فیسبوک، IGTV و غیره… ممکنه این آخرین شانسشون باشه.
زاک بهتر از هرکس دیگه‌ای میدونه که ساختن یک شبکه بر اساس یه فرمت محتوایی کار ظریف و حساسیه و فرمت درست رو پیدا کردن لزوما به ساخت شبکه بزرگ و موفق ختم نمیشه. ۱۵ سال پیش، فیسبوک و توییتر اونقدرا هم متفاوت نبودن، ولی الان اگه به نمودار بالا نگاه کنید (یا حتی چشم بسته) میتونید فرق بین شبکه فیسبوک (متا) و توییتر رو ببینید. شاید برای همینه که متا هرچی که میتونه از هرجا که میتونه کپی میکنه و سعی میکنه خودش رو تو بازی نگه داره.
تمرکز روی ویدیو برای فیسبوک چیز عجیب و جدیدی نیست، اما تمرکز روی نشون دادن ویدیوها به افرادی که اون‌ها رو فالو نمیکنن برای فیسبوک به مراتب جدیدتر از یوتیوب و تیک‌تاک هست؛ متا تو این زمینه از رقبا حسابی عقب‌تره.
آیا ممکنه از این کارش پیشمون بشه؟
به نظر من، احتمالا آره! با همه فشارهایی که روی فیسبوک و متا هست برای نشر اطلاعات نادرست و misinformation و disinformation، احتمالا پیشنهاد دادن محتوای اشخاص رندوم به کاربران اینستاگرام خیلی نتیجه مثبتی به همراه نداشته باشه و فقط اوضاع رو برای متا بدتر کنه.
علاوه بر اون، فکر میکنم انتقادها از اینستاگرام بخاطر تغییراتی که اعمال میکنه بیشتر و بیشتر بشه. جالبه که چند سال پیش، فیسبوک و زاکربرگ همش راجع به «تعاملات معنادار با دوستان و آشنایان» و «ساخت کامیونیتی‌های واقعی» حرف میزدن و یهو با ظهور تیک‌تاک و احساس خطر کردن، یهو به این نتیجه رسیدن که «حالا فعلا بیخیال اونا.»
احساس میکنم متا (هم فیسبوک، هم اینستاگرام)، توی یه برزخی بین چیزی که تا الان ساختن و خطر و تهدید رقبا و انتقادات کاربرها گیر کردن…
یا شاید هم این یه استراتژی نابغه‌طور دیگه از زاک و دوستانشه؟
شاید هم باشه! شاید اصلا مارک از این سیستم خسته است و میخواد زودی همه جمع کنیم بریم متاورس که راحت بشه، ولی ساخت اون پول میخواد و اینستاگرام پولساز خوبیه فعلا و اون داره سعی میکنه حسابی ازش استفاده کنه.
علاوه بر اون، من مطمئنم مارک زاکربرگ به مراتب از من باهوش‌تره… خلاصه‌اش اینکه اون یه کمپانی اخیرا تریلیون دلاری رو میگردونه و من دارم یه خبرنامه مینویسم. مطمئنا اون بهتر میدونه چیکار داره میکنه و من فقط دارم سعی میکنم ماجرا رو بفهمم
شاید همه حرف‌های من اشتباه باشه، شاید بعضیاش درست باشه. به هرحال من نظر خودم رو میگم و اگر اشتباه بود، خوشحال میشم تا از شما و مارک چیز جدید و درست‌تر یاد بگیرم.
آپدیت!
خب تا اینجا چیزی بود که نوشته بودم و قرار بود پنج شنبه منتشر بشه… بعد یهو این خبر اومد:
اینستاگرام تصمیم گرفته فعلا تغییرات جدیدش رو کنسل کنه و به شکل قبل برگرده… 😂
آدام ماسری گفته که «ما ریسک کردیم، امتحان کردیم، جواب نداد، کاربرها دوست نداشتن، فعلا کنسلش میکنیم تا ببینیم چجوری بهترش کنیم اوضاع رو.»
یکی دیگه از کارهایی که قراره انجام بشه، به دلیل اعتراضات زیاد کاربرها، نمایش محتوای پیشنهادی توسط الگوریتم و به ویژه ریلز هستش.
البته زاک اخیرا گفته که محتوای پیشنهادی الگوریتم‌ها در حال حاضر حدود ۱۵ درصده، ولی تا پایان سال ۲۰۲۳ تا ۳۰ درصد افزایش پیدا میکنه (منبع).
سخن پایانی
یکم از پیش بینیم درست از آب دراومد… بشینیم ببینیم بقیه ماجرا چی میشه. نظر شما چیه؟
اینستاگرام داره کار روی قابلیت واکی-تاکی رو ادامه میده. این امکان برای چت‌های مختلف قابل فعال سازی خواهد بود. (لینک)
اینستاگرام داره روی امکان مخفی کردن تعداد لایک‌ها و بازدیدهای ریلز کار میکنه (لینک)
اینستاگرام داره کار روی NFT ها رو هم ادامه میده (لینک)
اینستاگرام داره روی امکان کانال‌های متنی (تو مایه‌های کانال‌های تلگرام) کار میکنه که فقط ادمین‌ها میتونن پیام پست و پین کنن و بقیه فقط میتونن بخونن (لینک)
اینستاگرام داره کار روی Communities رو ادامه میده (لینک)
اسنپ‌چت داره روی چند قابلیت جدید برای کاربران اسنپ‌چت+ کار میکنه:
نشون دادن یه ایموجی خاص بلافاصله بعد از بازکردن اسنپی که شما برای یکی فرستادید به مخاطب (لینک)
در اولیت قرار گرفتن برای دیده شدن، وقتی به استوری‌های پابلیک ریپلای میکنید + پس‌زمینه‌های اختصاصی (لینک)
اسنپ‌چت دارید؟ منو اد کنید.
پشت صحنه [بعضی] لین استارت‌آپ‌ها 😂
یه رشته توییت تحلیلی و جالب درباره اکانت‌های ناامن توییتر و لایک گرفتن‌هاشون (فیواستار شدنشون) از مرسن، راوی پادکست آن (لینک) (فارسی)
یه رشته توییت جالب راجع به تراکم جمعیت در جاهای مختلف دنیا از تیم اِربَن (لینک) (انگلیسی)
تمرینات سخت پاندای کونگ فو کار (لینک)
خب اینم از شماره بیستم. تموم شد.
بخاطر توی سفر بودن و درگیری‌های مربوطه، من خیلی محتوای فارسی مصرف نکردم این هفته، واسه همین بخش محتوای فارسی نداشتیم؛ ولی بجاش بخش تولیدکنندگان محتوای فارسی داشتیم. جای شما هم خالی بود 😁
راستی، میتونید اپیزودها و شماره‌های دیگه بخش‌های محتوای فارسی شماره‌های قبل رو بخونید و ببینید و بشنوید…
کنجکاو بمونید. تا شماره بعد؛
بهروز